-
Historia
Legendarny władca Jimmu, według wierzeń potomek bogini Amaterasu, był pierwszym cesarzem około VII wieku p.n.e. Ta sama dynastia panuje do dzisiaj (władzę przejmowały też kobiety lub adoptowani synowie). Obecny cesarz jest 125. potomkiem Jimmu w prostej linii. Pierwsza stolica, Kofun, zaczęła pełnić taką funkcję około III wieku n.e. Stopniowo coraz większy obszar i coraz liczniejsze plemiona zostały jej podporządkowane. Od VII wieku zaczął się okres reform i kodyfikowania prawa na wzór chiński. W tym czasie władzę często pełniły kobiety, a buddyzm zdobywał coraz silniejsze wspływy. Okres Heian (VIII - XII wiek) to długi czas pokoju, ale władzę zamiast cesarzy sprawowali regenci i kanclerze. W XIII wieku krajowi zagroziły najazdy mongolskie, Tatarzy zostali jednak odparci. W XIV-XVI wieku, mimo trwających wojen domowych, rozwinęły się dziedziny sztuki, które do dziś tradycyjnie kojarzymy z japońską kulturą. W roku 1600 stolicą zostało Edo (dzisiejsze Tokio). Wtedy podzielono społeczeństwo na 4 grupy: samurajów, chłopów, rzemieślników/artystów oraz kupców. Poza podziałem pozostawali np. mnisi oraz cesarz z rodziną. Funkcja cesarska była czysto tytularna, gdyż władzę sprawował szogun – przywódca wojskowy. Od XVII wieku Japonia podjęła decyzję o izolacji. Jedynymi obcokrajowcami była mała grupka Holendrów na sztucznej wyspie w okolicach Nagasaki. Otwarcie nastąpiło w połowie XIX wieku .Okres zwany Meiji oznaczał szybki rozwój, handel i westernizację. Wprowadzono system gabinetowy – od tamtej pory Japonia ma premiera. Od roku 1926 stopniowo wzrastały nastroje nacjonalistyczne. Hasła padały takie, jak zawsze przy okazji reform: wzmocnienie cesarza, usuniecie złych doradców, troska o charakter narodowy. W roku 1931 rozpoczęły się działania w Mandżurii – Japonia chciała podbić część Chin i utworzyć państwo buforowe, izolujące wyspy od komunizmu. Wywołało to serię sprzeciwów i konfliktów. Japonia w roku 1940 podpisała traktat z Niemcami i Włochami uznający ich rolę przewodnią w Europie. W roku 1941 Japonia podpisała układ o nieagresji z ZSRR.
7 grudnia 1941 wojska japońskie zaatakowały amerykańską bazę Pearl Harbor na Hawajach. Incydent rozpoczął wojnę na Pacyfiku. 6 sierpnia 1945 została zrzucona bomba atomowa na Hiroszimę, a 3 dni później na Nagasaki. ZSRR przystąpiło do wojny przeciwko Japonii. Cesarz podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji. Pierwszy raz w dziejach Japonia znalazła się pod okupacją. W roku 1948, wobec zmian w Chinach i w Korei, USA zaczęły traktować Japonię jako swojego partnera na Dalekim Wschodzie. Traktat pokojowy podpisano w roku 1952. Od tamtej pory datuje się wzrost gospodarczy oraz wzrost znaczenia Japonii na arenie międzynarodowej. Sytuacja w Japonii jest stabilna, ale kraj wciąż dąży do podpisania traktatu pokojowego z Rosją.
-
Geografia
Japonia to państwo wyspiarskie. Znaczną część powierzchni zajmują góry i wyżyny. Jest to obszar aktywny sejsmicznie – tsunami, trzęsienia ziemi, a nawet wybuchy wulkanów czasami się tutaj zdarzają. Dla Japończyków przyroda jest piękna tylko gdy jest ujarzmiona, stąd popularność raczej ogrodów niż parków, raczej kompozycji ikebany niż zwykłych bukietów.
W Japonii występują 4 wyraźne pory roku. Na wybrzeżu zachodnim zimą pada śnieg. Wiosna to pora kwitnienia śliw i wiśni, a także azalii, irysów i różnych krzewów. Początek czerwca to okres opadów, zwany nawet czasem piątą pora roku. Lato jest gorące i wilgotne, szczególnie trudne do wytrzymania w mieście. Jesienią czerwienią się różne gatunki klonów. Japończycy zwyczajowo podziwiają wtedy księżyc w ciepłe, bezwietrzne, jesienne wieczory.
Fauna jest właściwie typowa dla półkuli północnej. Występuje kilka gatunków endemicznych, takich jak żuraw japoński, makak japoński, salamandra olbrzymia, zając amami czy kot irimote (krytycznie zagrożony). Rośliny również nie odróżniają się od kontynentalnych, może tylko tym, jak bardzo są zadbane. W kilku miejscach roślinność jest pierwotna, nigdy nie tknięta przez człowieka. Wiśnie znane z kwiatów to szczególny podgatunek, ich owoce są małe i niejadalne.
-
Kultura i religia
Ogromne znaczenie ma cesarz, wywodzący się z najdłużej na świecie panującej dynastii, o boskim rzekomo rodowodzie. Jego insygnia to lustro, klejnot oraz miecz, oznaczające w związku z legendarnymi wyjaśnieniami mądrość, obowiązkowość oraz męstwo. W Japonii nadal bardzo ważne jest nieprzetłumaczalne pojęcie giri, oznaczające dług, powinność, obowiązek, ale także honor. To podstawa myślenia, systemu i zachowania, całej kultury kraju. W Japonii pracowitość i obowiązkowość jest ceniona wyżej niż zdolności.
Wielki wpływ na obyczaje – także współczesne! – ma słynny kodeks samurajów busido oraz nauki Konfucjusza. Narodową religią jest shinto. Ten zespół wierzeń koegzystuje z buddyzmem, który przybył do Japonii w VI w. Japończycy nigdy nie deklarują, nie określają swojej przynależności religijnej. Obrzędy shinto towarzyszą narodzinom, a obrzędy buddyjskie pochówkom. Świątynie shinto bronią dwa demony w formie rzeźb przedstawiających stwory, zwierzęta (np. para lwów, para psów, para dzików). Jeden ma otwarty pysk (gryzie demony) drugi zamknięty (nie wypuszcza ich). Następnie jest miejsce do obmycia rąk oraz czerwone bramy torii. W świątyni należy przywołać duchy kami pociągając za linę przymocowaną do dzwonu, wrzucić ofiarę – pieniążek z cyfrą 5, klasnąć oraz pochylić głowę. Wtedy duchy, być może, spełnią prośbę pielgrzyma.