Hiszpania

Pierwsi ludzie pojawili się na terenach Półwyspu Iberyjskiego już około 900 000 lat p.n.e. Byli to początkowo Iberowie i Celtowie, później przybyli tu Fenicjanie i Grecy, Kartagińczycy i Rzymianie. Ci ostatni zaatakowani zostali przez prowadzących w VIII wieku n.e. muzułmanów z Afryki, którzy od około 800 roku dzielili te tereny z Frankami, tworzącymi w północno-wschodniej części kraju Marchię Hiszpańską. X wiek, czyli okres kalifatu, nazywany jest złotym wiekiem islamu, znanym z akceptowania i tolerowania się nawzajem chrześcijan, muzułmanów i żydów żyjących na tych samych terenach. Jednak ten okres spokoju szybko się skończył, wraz z przejęciem władzy przez fanatyczne berberyjskie dynastie, które doprowadziły do rozpadu kraju na dziesiątki państewek, coraz skuteczniej zwalczanych przez kraje chrześcijańskie. Ostatni Maurowie wyparci zostali z Europy przez Ferdynanda II Katolickiego oraz Izabelę I Katolicką, którzy swoim małżeństwem w 1469 roku ostatecznie zjednoczyli Hiszpanię jako królestwo.

Odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba rozpoczęło ekspansję kolonialną, a rządzona przez Habsburgów Hiszpania aż do końca XVI wieku była potęgą polityczną, morską i militarną, którą to jednak pozycję, ze względu na nieustające konflikty wewnętrze oraz walki o dominację z Portugalią i Anglią, z biegiem lat coraz trudniej było utrzymać. Nieustająco płynący z zamorskich kolonii strumień pieniędzy nie pozwalał jednak zbiednieć krajowi. Sytuacja ta zmieniać się zaczęła w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy trudna wewnętrzna sytuacja Hiszpanii, w której ścierały się wpływy liberałów i absolutystów, ułatwiła większości kolonii uwolnienie się spod hiszpańskiego panowania. Ostatnie posiadłości w Ameryce i Azji Hiszpania utraciła podczas wojny z USA w 1898 roku. W tym też czasie pojawiły się silne ruchy separatystyczne, zwłaszcza w regionach najbardziej rozwiniętych – Katalonii i Baskonii. Początek XX wieku to czasy słabej, targanej konfliktami Hiszpanii, od 1931 roku republiki, w której bunt prawicowych wojskowych przeciw lewicowemu rządowi w 1936 roku zapoczątkował wojnę domową, która trwała do 1939. Z wojny obronną ręką wyszły siły nacjonalistyczne, w wyniku czego aż do 1975 roku rządy dyktatorskie sprawował opierający się na armii i Falandze Hiszpańskiej, systemie kontroli i represji, poparciu Kościoła i konserwatywnej części społeczeństwa generał F. Franco. Po śmierci dyktatora tron objął Jan Karol I z dynastii Burbonów. Nastąpiła szybka liberalizacja życia politycznego, konstytucja z 1978 oku wprowadziła parlamentarno-gabinetowy system rządów, uznano prawo regionów historycznych do autonomii, Hiszpania przystąpiła do NATO oraz UE.

Hiszpania, czwarte co do wielkości państwo w Europie, zajmuje dużą część Półwyspu Iberyjskiego oraz dwa archipelagi – Wyspy Kanaryjskie na Atlantyku oraz Baleary na Morzu Śródziemnym. Składa się z 17 regionów autonomicznych i dwóch miast autonomicznych – Ceuta i Melilla – na północy Afryki. Na zachodzie graniczy z Portugalią, na południu z należącym do Wielkiej Brytanii Gibraltarem oraz przez Ceutę i Melillę z Marokiem, zaś na północnym wschodzie z Francją i Andorą. Dominuje tu górzysta i wyżynna rzeźba terenu, linia brzegowa nie jest szczególnie rozwinięta, a wybrzeża, dzięki swej dostępności i płaskiemu ukształtowaniu, idealnie sprzyjają turystyce. Po wschodniej i południowej stronie w większości są piaszczyste, jedynie z rzadka urozmaicone klifami i skałami, na północy występuje wybrzeże riasowe, zaś na Balearach przeważają klify.

Hiszpania posiada kilka pasm górskich, n.in. Pireneje, Góry Kastylijskie czy Góry Betyckie, w których znajduje się najwyższy szczyt całego półwyspu, Mulhacen (3478 m n.p.m.). Nie jest to jednak najwyższy szczyt całej Hiszpanii – ten, o nazwie Pico del Teide, wznosi się na Teneryfie i osiąga wysokość 3718 m n.p.m.

Hiszpania leży w strefie klimatu podzwrotnikowego, który na wybrzeżu cechuje się odmianą morską, zaś we wnętrzu nabiera cech typowych dla klimatu kontynentalnego. Zimą na wybrzeżu jest dość ciepło, zaś wewnątrz kraju chłodno, od około 3°C do 10°C (w wyższych górach nawet -10°C), zaś latem jest dość gorąco, około 24-30°C.

Hiszpania, jako kraj o długiej i skomplikowanej historii, łączący na swym terytorium przedstawicieli najrozmaitszych mniejszości etnicznych, jest krajem o bardzo bogatej i zróżnicowanej kulturze. Najlepszym tego dowodem może być fakt, że prócz urzędowego kastylijskiego (hiszpański to de facto nazwa potoczna) używa się tu także języków regionalnych, jak np. baskijskiego, katalońskiego czy galisyjskiego, które mają status urzędowy w swoich prowincjach. Przez wieki ścierały się tu wpływy różnych religii – islamu, chrześcijaństwa i judaizmu, co do dziś widoczne jest w sztuce i architekturze tego kraju. Bardzo charakterystyczne są wszelkiego rodzaju fiesty, z pozoru wywodzące się z chrześcijaństwa, w rzeczywistości będąc połączeniem wielu, także pogańskich, wierzeń, utrwalonych w kulturze ludowej. Jedna z ciekawszych fiest jest uwieczniony na obrazie F. Goyi pogrzeb sardynki, organizowany z okazji ostatków – wszak w Wielkim Poście jada się (a więc i zabija) dużo ryb, należy więc oddać hołd ich poświęceniu...

Hiszpanie żyją powoli, nie śpiesząc się zbytnio. Obowiązki odkładają „na jutro”, zawsze używając magicznych słów – „manana” (jutro) oraz „tranquilo” (spokojnie). Dlatego obcując z nimi trzeba uzbroić się w cierpliwość! Warto też z pewną wyrozumiałością podejść do czystości panującej w hiszpańskich lokalach, zwłaszcza poza miejscowościami typowo turystycznymi, jako że wyznacznikiem popularności baru jest ilość śmieci na podłodze – po prostu gości jest tak dużo, że nikt nie zawraca sobie głowy sprzątaniem!

Nie sposób przecenić wkład, który przed wieki Hiszpania wniosła do światowej kultury. Wystarczy wymienić tu choćby pisarzy takich jak Cervantes, Ortega y Gasset, Garcia Lorca, Perez-Reverte, malarzy – np. El Greco, Murillo, Goya, Picasso czy Dali, reżyserów – Luis Bunuel czy Pedro Almodovar. Bardzo ważnym elementem życia jest też muzyka, m.in. flamenco, pasodoble, bolero oraz tango.