Wyspy odkryte zostały przez portugalskich żeglarzy w 1470 roku. Odkrycie João de Santarém i Pedro Escobara uczyniło z wysepek kolonię Portugalii, która odzyskała niepodległość dopiero w latach 70. XX wieku, a dokładniej – w 1975 roku. Wcześniej, w roku 1960, zorganizowano na wyspach Komitet na Rzecz Wyzwolenia Wyspy Św. Tomasza i Książęcej, prowadzący działania przeciwne portugalskiemu kolonizatorowi. Z powodu sporów między członkami Komitetu przekształcił się on w Ruch Wyzwolenia Wysp Św. Tomasza i Książęcej. Jego ideolodzy i autorzy programu zakładali pełną niepodległość, ustanowienie rządów demokratycznych, świeckich oraz antyimperialnych.

Kiedy w 1974 roku w Portugalii obalono dyktaturę dało to możliwość dyskusji nad potencjalną niepodległością wysp, którą Sao Tome & Principe zyskało ostatecznie rok później. Ludność portugalska zaczęła wtedy opuszczać wyspy, co doprowadziło do poważnych braków kadrowych na poziomie urzędowym, a i z gospodarką kraju nie było najlepiej. Z tego powodu prezydent wysp Pinto da Costa zwrócił się z prośbą o pomoc do rządu Angoli, która odtąd służyła Sao Tome & Principe benzyną niemal za darmo lub po dużych obniżkach cen. Z pomocą przyszły malutkiemu państwu również kraje o wyraźnie komunistycznym profilu takie jak ZSRR, Kuba oraz Chińska Republika Ludowa. Po roku 1985 pomocne państwu stosunki z komunistami zastąpiono ówcześnie współpracą z Portugalią i Francją. W 1990 roku przeprowadzono referendum, na mocy którego nowa konstytucja zagwarantowała system wielopartyjny.

Wyspy Św. Tomasza i Książęca składają się, wbrew temu co mówi nazwa, nie tylko z dwóch głównych wysp, ale też paru mniejszych m.in. Ilheu das Rolas, która leży na równiku. Wyspy znajdują się w Zatoce Gwinejskiej na Oceanie Atlantyckim, a ich powierzchnia wynosi niespełna tysiąc kilometrów kwadratowych. Poprzez wody terytorialne Sao Tome & Principe graniczy z Gabonem i Gwineą Równikową. Linia brzegowa ma długość 261 km. Wyspy są pochodzenia wulkanicznego z przewagą terenów górzystych i najwyższym szczytem o nazwie Pico de São Tomé mierzącym 2024 m n.p.m.

Kraj znajduje się w strefie klimatu równikowego wilgotnego z obfitymi i częstymi opadami deszczu. Sieć rzeczna wysp charakteryzuje się dużą gęstością, istnieje tutaj wiele krótkich rzek. Znakomitą większość terytoriów pokrywają wiecznie zielone lasy tropikalne, których nie dotknęła jeszcze działalność człowieka. W wyspiarskiej faunie zachwycają szczególnie ptaki, których żyje tutaj około 140 gatunków.

Społeczeństwo Wysp Św. Tomasza i Książęcej składa się z Portugalczyków, którzy przybywali do swej kolonii na przestrzeni wieków oraz potomków niewolników z Czarnego Lądu sprowadzanych tutaj do pracy na plantacjach kawy i kakao. Długie lata portugalskiego kolonializmu przyczyniły się do tego, że na wyspach dominującą religią jest katolicyzm, który wyznaje ponad 70% ludności. Mniej niż 10% społeczeństwa stanowią zdeklarowani protestanci. W mniejszości znajdują się wyznawcy religii plemiennych, które swój początek miały w tradycyjnych wierzeniach afrykańskich.
Ogromna większość społeczeństwa to potomkowie dawnych pracowników plantacji, którzy żyli na nich w bardzo podstawowych warunkach i harowali od świtu do nocy. Do dzisiaj na niektórych plantacjach można oglądać tradycyjne czworaki, w których mieszkali niewolnicy sprowadzeni z Afryki. Na plantacjach działają małe galerie sztuki, sklepiki z rękodziełem czy domowymi konfiturami. Można kupić w nich rozmaite przetwory z tutejszych warzyw i owoców, cukierki, afrykańskie przyprawy i tradycyjne ozdoby. Saotomańczycy trudnią się rolnictwem, wyrabiają ponadto olej kokosowy czy wino palmowe.

Na uwagę zasługuje tutaj kolonialna architektura, która zachwyca na plantacjach, na których można zamieszkać w zabytkowych posiadłościach kolonialnych. Na wyspach znajdują się post-kolonialne kościoły, a budownictwo przypominające o rządach Portugalczyków obejrzeć można również w stolicy znajdującej się na Wyspie św. Tomasza.