Peru

Najistotniejszy okres w dziejach Peru, kiedy to ukształtowała się dominująca na tych obszarach kultura, był czasem rozwoju imperium Inków w XII wieku i później. Momentem przełomowym okazały się podboje hiszpańskie zapoczątkowane w 1524 roku dotarciem Francisca Pizarra na tereny dzisiejszego Peru. Przez wieki inkaska kraina stanowiła najbardziej dochodową kolonię Hiszpanii, chociaż idyllę przerywały raz po raz kolejne powstania niepodległościowe. Peru uzyskało niepodległość w 1879 roku.
Przegrana przez Peru i Boliwię wojna o Pacyfik toczona w latach 1879-1884 doprowadziła do strat terytorialnych pokonanych krajów oraz do sporego osłabienia gospodarczego Peru. W drugiej połowie XX wieku kraj borykał się z kolejnymi konfliktami granicznymi z Ekwadorem, zaś podczas II wojny światowej zachował neutralność aż do 1945 roku. Pod koniec lat 60. władzę w państwie przejęła junta wojskowa.
W latach 80. rozpoczęła się wojna domowa między rządem a partyzantami z Komunistycznej Partii Peru znanej pod nazwą „Świetlisty Szlak”, która na niewielkim obszarze kraju toczona jest właściwie do dziś. Dość znaczącą rolę w najnowszej historii Peru odegrali emigranci z Polski np. Ernest Malinowski, wybitny architekt, który zaprojektował Centralną Kolej Transandyjską. Obecnie w Peru ucichły niepokoje, a sytuacja gospodarcza, społeczna i polityczna polepsza się.

Peru znajduje się nad Oceanem Spokojnym w zachodniej części Ameryki Południowej, graniczy z Ekwadorem, Kolumbią, Brazylią, Boliwią i Chile, zaś linia brzegowa ma ponad 2400 metrów długości. W peruwiańskim krajobrazie dominują góry wraz z fragmentem Andów, z kolei wybrzeże jest niezbyt zróżnicowane i raczej skaliste. Do terytorium Peru należy ponadto piaszczysty półwysep o nazwie Paracas wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a w pobliżu wybrzeży leży kilkadziesiąt niewielkich wysepek. Na terenie kraju wyróżnić można trzy krainy o zróżnicowanym krajobrazie – costa, czyli wybrzeże, sierra, a więc góry i selva – dżungla amazońska. W Peru panuje klimat równikowy i podrównikowy, na terenach górskich wyraźnie wyodrębnia się piętra klimatyczne. Dzięki temu, że ponad połowę powierzchni Peru zajmują lasy, flora i fauna okazuje się niezwykle zróżnicowana. Amazonię wypełniają wilgotne lasy równikowe, w których rosną kauczukowce czy drzewa mahoniowe, w górach występują m.in. drzewa chinowe, część stoków andyjskich pokrywają tzw. lasy mgliste, w których zobaczyć można chociażby bambusy. Na dużych wysokościach na południu występuje puna, czyli formacja roślinna składająca się z dość ubogiej roślinności np. traw suchoroślowych czy kaktusów, sporadycznie rosną tutaj drzewa. Do charakterystycznych zwierząt należą: kormoran peruwiański żyjący na wybrzeżu, kondor i lama w Andach, wielobarwne tukany, papugi czy kolibry w dżungli.

Jedną z pozostałości po ekspansji kulturalnej Hiszpanii są walki byków. Odbywają się one między innymi na La Plaza de Toros de Acho w Limie, która jest jedną z największych aren na świecie i najstarszym tego typu obiektem w obu Amerykach. Powyższy przykład potwierdza, że Peru stanowi bez wątpienia fascynującą mieszankę wpływów europejskich oraz indiańskich, które przenikały się na tych terenach od stuleci, wpływając na krajobraz, budownictwo, kuchnię i ludność.

Peruwiańczycy to grupa niezwykle zróżnicowana etnicznie. Z reguły najlepiej żyje się w tym kraju Kreolom, a więc potomkom Hiszpanów bez domieszki krwi indiańskiej, którzy w większości mieszkają na terenie Limy. Drugą grupę stanowią mestizos, czyli Metysi – potomkowie par mieszanych indiańsko-europejskich.
Sporą część mieszkańców, bo prawie połowę, stanowią rdzenni mieszkańcy tych ziem. Indianie zamieszkują głównie wsie i regiony wysokogórskie. Przeważające grupy to Indianie Keczua i Ajmara. Paradoksalnie ta trzecia grupa żyje w warunkach najgorszych z europejskiego punktu widzenia, ponieważ często bez dostępu do głównych zdobyczy cywilizacji, takich jak np. prąd czy bieżąca woda. Mimo materialnego ubóstwa Indianie dbają o swą kulturę i starają się żyć w zgodzie ze swoimi sąsiadami, tworząc często godną pozazdroszczenia wspólnotę opartą na wzajemnym wsparciu i dzieleniu się posiadanymi dobrami.

Istotne ogniwo kultury Peru stanowi muzyka i taniec, które w dużej mierze odzwierciedlają kulturalną różnorodność działalności tutejszych mieszkańców. Na wyróżnienie zasługuje przede wszystkim muzyka andyjska, którą wykonuje się między innymi na bardzo charakterystycznym instrumencie, mianowicie na zampoñi, czyli rodzaju tzw. „fletni pana”. Instrument ten to bambusowe rurki połączone w rozmaitych kombinacjach, najczęściej w jednym rzędzie. Wykonawcy śpiewają zazwyczaj w języku hiszpańskim lub keczua. Wpływy hiszpańskie widać doskonale na przykładzie charango, które powstało jako swoista hybryda hiszpańskiej gitary i lutni. Z wyglądu przypomina mandolinę i zazwyczaj ma dziesięć strun. Z kolei do wykonywania muzyki peruwiańskiej wykorzystuje się częściej cajón, czyli instrument przypominający skrzynię lub pudło, na którym siedzi muzyk, wygrywając rytm na ściankach przedmiotu.