-
Historia
Dzieje Kanady sięgają zamierzchłych czasów. Jej pierwszymi mieszkańcami byli Indianie (obecnie nazywani „członkami pierwszych narodów”), którzy dotarli tu ok. 35 tys. lat temu, oraz Inuici, przybyli ok. 1–3 tys. lat temu. Europejczycy pojawili się tu dopiero pod koniec XV wieku: odkrycia wschodniego wybrzeża dokonał pływający pod angielską banderą John Cabot, zaś rejon rzeki św. Wawrzyńca zbadał i podbił francuski żeglarz Jacques Cartier. Pierwsze osiedla europejskie – Port Royal i Quebec – zaczęły powstawać dopiero na początku XVII wieku i już wtedy kanadyjskie terytoria stały się areną walk między Francuzami, Anglikami i mieszkającymi tu Indianami. Spór toczył się nie tylko o ziemię, ale przede wszystkim o dostęp do największych bogactw Kanady – cennych i kosztownych futer.
W 1763 roku, w myśl Królewskiej Proklamacji, Kanada stała się kolonią brytyjską – do dziś, mimo uzyskania niepodległości, kraj pozostaje monarchią konstytucyjną, z Elżbietą II jako głową państwa. W 1774 roku Wielka Brytania wydala Quebec Act, który gwarantował ludności francuskiej prawo do posługiwania się językiem francuskim, czego ślady widać m.in. w dwujęzyczności kanadyjskich mieszkańców. W 1867 cztery kolonie wchodzące w skład Brytyjskiej Ameryki Północnej uchwaliły Konfederację Kanady, powołując do życia nowe państwo – Kanadę. Pierwsza połowa XX wieku to czas szybkiego rozwoju gospodarczego kraju oraz wzrost jego samodzielności politycznej, ukoronowany w 1931 roku uzyskaniem niepodległości oraz statutu członka Brytyjskiej Wspólnoty Narodów, jednak dopiero w 1981 roku uchwalono konstytucję i całą władzę ustawodawczą przekazano parlamentowi kanadyjskiemu. Obecnie wielokulturowa, zamożna i bardzo spokojna Kanada uważana jest za jedno z najlepszych na świecie miejsc do życia.
-
Geografia
Tak ogromny (drugi pod względem wielkości na świecie) kraj jest – siłą rzeczy – wyjątkowo zróżnicowany. Położona w Ameryce Północnej Kanada od zachodu oblewana jest wodami Oceanu Spokojnego, od wschodu – Oceanu Atlantyckiego, zaś od północy – Oceanu Antarktycznego. Jedynym sąsiadem Kanady są Stany Zjednoczone, z którymi kraj graniczy od południa i północnego zachodu. Linia brzegowa Kanady jest bardzo urozmaicona zatokami, półwyspami i fiordami, zaś na tutejszych wodach występują liczne archipelagi, składające się niekiedy z setek wysp. Stolicą kraju jest Ottawa, a do pozostałych największych miast należą: Toronto, Montreal, Calgary, Edmonton, Vancouver i Quebec. Większość obszaru północnej Kanady stanowi tzw. Tarcza Kanadyjska, tworząca rozległy płaskowyż, natomiast rzeźba Kanady zachodniej – Kordyliery, w skład których wchodzą Góry Skaliste, Góry Nadbrzeżne oraz Góry Mackenzie – jest górzysta. Środkową część kraju zajmuje kraina Wielkich Równin, wschód – kilka niewysokich pasm górskich, zaś część południowo-wschodnia jest nizinna, a tworzą ją Kraina Wielkich Jezior oraz Nizina Lauretańska (Nizina Rzeki Św. Wawrzyńca).
Klimat w Kanadzie zależy od szerokości geograficznej. Na północy występuje klimat subpolarny i polarny, w centrum – kontynentalny chłodny, zaś na południu umiarkowany ciepły. Między poszczególnymi częściami kraju występuje bardzo duża rozpiętość temperatur, np. na północy średnia temperatura lipca wynosi -5°C, zaś na południu – 21°C. W styczniu temperatury wahają się od -35°C na północy do 1–4 °C na południowym zachodzie. Cechą charakterystyczną tego kraju są też obfite opady śniegu oraz zimne, północne i północno-wschodnie wiatry.
-
Kultura i religia
Bogactwo i zróżnicowanie kanadyjskiej kultury to skutek przenikania się różnych wpływów: przede wszystkim tradycyjnych – rdzenne indiańskich i inuickich, brytyjskich i francuskich, lecz także wielu, wielu innych, jako że Kanadę tworzą przybysze z całego świata. Zgodnie z konstytucją, jest to kraj wielokulturowy, którego rząd ma obowiązek wspierać rozwój mniejszości kulturowych. Szczególną opieką otaczani się prześladowani przez lata Indianie i Inuici (ci ostatni mocno protestują przed nazywaniem ich Eskimosami – słowo to, oznaczające „zjadaczy surowego mięsa”, uważane jest za obraźliwe), słynący m.in. z fantastycznych rzeźb z kamienia, kości i drewna. Na cały świat natomiast Kanadę rozsławili jej pisarze i muzycy – któż nie słyszał o Lucy Maud Montgomery, autorce cyklu powieści o Ani z Zielonego Wzgórza, Margaret Atwood i jej „Opowieści podręcznej”, czy wreszcie o Leonardzie Cohenie i Joni Mitchell. Bardzo ważną częścią kanadyjskiej tożsamości, znajdującą odzwierciedlenie w folklorze, literaturze, muzyce, sztuce i mediach, jest... humor! Jego podstawowe cechy to ironia, parodia i satyra.
Podróżując po Kanadzie łatwo zobaczyć można różnice pomiędzy jej francuską i angielską częścią, zauważalne nie tylko w języku, lecz także w architekturze, religii, muzyce czy kuchni. Ośrodkiem francuskiej kultury jest Quebec, wykazujący silną potrzebę autonomii, tu też spotkać można największy odsetek katolików. Ogólnie rzecz biorąc, wśród mieszkańców Kanady dominuje chrześcijaństwo: 38,7% określa się jako katolicy, 36% jako protestanci, podczas gdy 24% nie identyfikuje się z żadną religią. Kanada jest państwem świeckim, a zdecydowana większość jej mieszkańców uważa religię za sprawę wyłącznie prywatną oraz nieistotną w codziennym życiu. Bardzo dużym poparciem społecznym cieszy się polityka rządu, kładącego nacisk na wielokulturowość, integrację społeczną i tłumienie skrajnie prawicowej retoryki, liberalne podejście do praw kobiet i praw LGBTQ.