Boliwia

Historia okresu przedkolumbijskiego na obszarze dzisiejszej Boliwii nie jest dobrze i dokładnie zbadana. Najstarsze ślady osadnictwa znaleziono na południowych brzegach Jeziora Titicaca i można je datować na ok. 1500 lat p.n.e. W późniejszym okresie nastąpił rozwój kultury Tiahuanaco, w X wieku zakończony jej upadkiem. Miejscowe ziemie i zamieszkujące je plemiona były stopniowo wchłaniane przez imperium Inków. Jedna z teorii głosi, że zaginione miasto Inków Paititi znajduje się właśnie gdzieś na terenach dzisiejszej Boliwii.

W latach 1533–1538 podboju tych terenów dokonał Diego de Almagro. Początkowo obszar ten stanowił część wicekrólestwa Peru i był określany mianem Górnego Peru. W 1538 roku zostało założone miasto La Plata, dziś znane jako Sucre – obecna stolica kraju. W roku 1545 hiszpańscy konkwistadorzy odkryli w Boliwii olbrzymie złoża srebra. Miasto, które powstało wokół osady Potosi, należało wraz z pobliskim Sucre do najbogatszych miejsc na świecie. Po długich walkach wyzwoleńczych Boliwia uzyskała niepodległość od Hiszpanii w roku 1825, a pierwszym prezydentem nowej republiki został Simon Bolivar. Pod koniec XIX wieku, na skutek wojny z Chile, Boliwia utraciła dostęp do Oceanu Spokojnego.

W 1952 roku w Boliwii wybuchła rewolucja, obecnie uznawana za jeden z najważniejszych ruchów społecznych, które zaistniały w Ameryce Południowej. Na jej skutek przeprowadzono liczne i radykalne reformy: uchwalono równość wszystkich wobec prawa, znacjonalizowano największe firmy górnicze, uchwalono gruntowną reformę rolną, zniesiono ograniczenia praw wyborczych, chłopi boliwijscy stali się po raz pierwszy w historii ważnym podmiotem życia publicznego. W 1985 odbyły się pierwsze demokratyczne wybory, w których zwyciężył Paz Estenssoro. Obecnym prezydentem i szefem rządu jest polityk pochodzenia indiańskiego – Evo Morales Ayma.

Ze względu na swoje położenie nazywana często Tybetem Ameryki, oddzielona od mórz i oceanów jest najwyżej położonym krajem obu Ameryk, a ponad połowa jej powierzchni to góry i wyżyny. Najwyższym szczytem górskim jest Nevado Sajama (6542 m n.p.m.), wzdłuż granicy chilijskiej rozciąga się pasmo Andów Boliwijskich, których szerokość wynosi od 400 do 800 km, naturalną granicą na wschodzie jest Kordyliera Środkowa. Pomiędzy dwoma pasmami górskimi położony jest rozciągający się aż do Peru płaskowyż (altiplano), na którym nim znajdują się Jezioro Titicaca i solnisko Salar de Uyuni. Występuje tam typowy górski klimat z dużymi różnicami temperatur. Charakterystycznym elementem są surazos – silne i chłodne wiatry wiejące z południowego Pacyfiku. Północ i wschód kraju to zielone tereny należące do obszaru Niziny Amazońskiej, cechujące się wilgotnym i tropikalnym klimatem z dużą ilością opadów, bogatą florą i fauną i licznymi parkami narodowymi.

Boliwia ma do zaoferowania jedne z najbardziej zróżnicowanych i spektakularnych krajobrazów: od chłodnych, surowych i smaganych wiatrem górskich szczytów i odkrytych przestrzeni na płaskowyżu, aż po bujne i żyzne amazońskie doliny i lasy regionu Amazonki. Bogactwo fauny obejmuje zwierzęta charakterystyczne wyłącznie dla tych regionów – możemy podziwiać tu jaguary, tapiry, pekari, wikunie andyjskie, kondory, kapibary, mrówkojady, a nawet anakondy.

Boliwia jest piątym co do wielkości krajem pod względem wielkości w Ameryce Południowej, graniczy z pięcioma krajami – Brazylią, Paragwajem, Argentyną oraz Chile i Peru.

Boliwia najbardziej spośród wszystkich krajów Ameryki Południowej zachowała swój pierwotny charakter. Nawet w dzisiejszych czasach ponad 60% populacji deklaruje przynależność do grup plemion Indian Quechua, Guarani czy Ajmara. Daje to rzadką okazję do bezpośredniego kontaktu z nieraz zapomnianymi czy nawet wymarłymi już w innych częściach kontynentu zwyczajami i kulturą.

Mieszkańcy regionów górskich, określani jako kollas, znani są z przywiązania do tradycji i cięższej pracy niż mieszkańcy nizin. Mieszkający na nizinach cambas są bardziej otwarci na innych ludzi, wyluzowani i pogodniejsi. Codzienne życie przeciętnego Boliwijczyka może wyglądać bardzo różnie. Jest to kraj wielkich kontrastów, zarówno społecznych, jak i kulturowych. Duża część ludności wiejskiej wiedzie bardzo prosty styl życia, podobnie jak ich przodkowie przed wiekami – utrzymują się z ciężkiej pracy na roli lub hodowli zwierząt – gdy tymczasem mieszkańcy miast prowadzą bardziej zachodni styl życia, który okazują poprzez sposób ubierania i zachowania.

Jak w wielu krajach Ameryki Łacińskiej, najpopularniejszym sportem jest piłka nożna, która przyciąga przed telewizory całe rodziny. Każdy mecz drużyny narodowej, a nawet mniejszych, lokalnych klubów, jest ważnym wydarzeniem. Jedną z kulturalnych ciekawostek jest również zamiłowanie do walk. Tradycyjne walki pomiędzy kobietami z plemienia Ajmara odbywają się w rejonie Jeziora Titicaca, równie znanym rytuałem są tinku, podczas których uczestnicy grają na instrumentach, śpiewają i popijają chicha. Drugiego dnia odbywają się walki pomiędzy dwoma zwaśnionymi plemionami. Obecnie oba wydarzenia mają jedynie charakter kulturowy i stanowią atrakcję turystyczną.

Zdecydowana większość mieszkańców Boliwii jest wyznania katolickiego, jednak zaledwie 1/3 tej grupy określa siebie jako „aktywnych wyznawców”. W regionach wiejskich nastąpiło zmieszanie lokalnych wierzeń inkaskich z tradycjami i doktrynami chrześcijańskimi. Kult naturalnych bóstw i duchów jest szczególnie widoczny w przypadku Pachamama – Matki Ziemi, której wciąż składa się podarki, aby wyprosić pomyślność i szczęście. Często jej postać jest utożsamiana z Marią, co widoczne jest szczególnie w dziełach sztuki powstających już od czasów podboju hiszpańskiego. Również ludy ajmarskie w dalszym ciągu czczą swoje górskie bóstwa i duchy, znane jako achachilas i apus. Bóstwa są odpowiedzialne za pomyślną pogodę w górskich regionach, szczególnie za opady deszczu i dostęp do wody. Charakterystycznym elementem krajobrazu są kamienne kopce (apacheta), wedle tradycji uważane za małe świątynie, a dołożenie kolejnego kamienia do ich konstrukcji ma uwolnić wierzących od zmartwień i problemów.