Monako

Od obywateli RP, udających się do Monako, nie są wymagane ani wizy, ani nie przeprowadza się kontroli dokumentów, co reguluje francusko-monagaska umowa o sąsiedztwie pomiędzy tymi państwami. Określone w niej zasady mają również zastosowanie do obywateli RP. Nie zwalnia to jednak obywateli polskich od obowiązku posiadania ważnego paszportu lub dowodu osobistego, który należy okazać na życzenie odpowiednich władz.

Przed wyjazdem do Monako nie obowiązują żadne szczepienia ochronne, warto jednak rozważyć zaszczepienie się przeciw tężcowi, błonicy i polio (ok. 150 zł) oraz żółtaczce pokarmowej (ok. 250 zł każda dawka szczepionki). Ceny szczepień podano zgodnie z aktualnym cennikiem Centrum Szczepień Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II.

Napiwki w restauracjach prawie zawsze są wliczone w rachunek, zwykle jest to opłata w wysokości od 10 do 15 procent całkowitego rachunku.

Ceny jedzenia w Monako są wyższe niż w Polsce czy sąsiedniej Francji.

Przykładowe ceny:

Woda mineralna 1,5 l – 2 EUR
Piwo lokalne 0,5 l – 2 EUR
Piwo importowane 0,33 l – 2,5 EUR
Wino 0,7 l – od 12 EUR
Kawa – 3 EUR
Coca cola 2 l – 3 EUR
Owoce (pomarańcze) – 3 EUR
Posiłek w lokalnej knajpce – 15 EUR
Posiłek w restauracji – 25-30 EUR

• Monako to kraj niezwykły, ponieważ rdzenni mieszkańcy zwani Monegaskami stanowią w rzeczywistości mniejszość w kraju: tylko jedna piąta z 38-tysięcznej populacji to rdzenni mieszkańcy. Osoby mieszkające w Monako, ale pochodzące z innych krajów, nazywa się Monakijczykami.
  
• Monako przestało pobierać podatek dochodowy od swoich mieszkańców w 1869 roku, po utworzeniu Grand Casino de Monte Carlo, gdyż dochody z kasyna zapewniały rodzinie Grimaldi stały dopływ gotówki.
• Mieszkańcy Monako nie mogą grać, a nawet wchodzić do luksusowych kasyn, takich jak Casino de Monte Carlo i Monte Carlo Bay Casino, gdyż zabrania im tego prawo.
  Monako ma zerową stopę ubóstwa, co oznacza, że żaden z obywateli nie żyje poniżej progu ubóstwa. Z drugiej strony – prawie co trzecia osoba mieszkająca w księstwie to milioner.
• Brak stresów i dostatnie życie, a także wspaniały nadmorski klimat mają wiele zalet, m.in. tę, że Monako ma najwyższą oczekiwaną długość życia na całym świecie: 85,6 lat dla mężczyzn i 93,5 dla kobiet.
• Monako ma największą na świecie liczbę policji w przeliczeniu na mieszkańca i obszar, na 100 mieszkańców przypada jeden funkcjonariusz. To pewnie dlatego księstwo poszczycić się może najniższym wskaźnikiem przestępczości na świecie: średnio co dziesięć lat dochodzi do jednego morderstwa.
• Monako i Indonezja mają prawie identyczną flagę, różnią się tylko wymiarami: stosunek wysokości do szerokości flagi Indonezji wynosi 2:3, a flagi Monako 4:5.
• Od 1955 roku rokrocznie na ulicach Monako odbywają się jedne z najbardziej efektownych wyścigów Formuły 1. Jednak pierwszy w historii wyścig wokół księstwa odbył się 14 kwietnia 1929 roku, na długo przed utworzeniem Grand Prix Formuły 1. Wyścig wygrał William Grover-Williams, który prowadził Bugatti typ 35B.
• Żoną poprzedniego władcy Monako i matką obecnie panującego była hollywoodzka aktorka Grace Kelly, której kariera trwała tylko pięć lat, ale zaowocowała 11 filmami oraz najważniejszą nagrodą filmową, czyli Oscarem za film „Dziewczyna z prowincji”.
• Zarówno obecny książę Albert II, jak i jego żona księżna Charlene, uczestniczyli w igrzyskach olimpijskich. Albert startował w zawodach bobslejowych na pięciu kolejnych zimowych olimpiadach, zaś księżna Charlene zdobyła trzy złote i srebrny medal pływając na różnych dystansach. Niestety dla Monako, wygrywała jako zawodniczka Republiki Południowej Afryki.
• W kasynie Monte-Carlo Casino rozgrywa się akcja aż trzech filmów o przygodach najsłynniejszego agenta na świecie, czyli Jamesa Bonda. Wielu fanów serii i samej postaci 007 chętnie odwiedza kasyno, w którym Bond pijał martini, oczywiście wstrząśnięte, nie mieszane!
• Najpopularniejszy deser z naleśników na świecie, czyli Crêpes Suzette z pomarańczami, likierem i brandy, miał powstać przez przypadek właśnie w Monako. Wedle legendy ich twórcą był młody pomocnik kelnera – Henri Charpentier, któremu zlecono dopilnowanie naleśników na deser dla przebywającego w Café de Paris w Monte Carlo księcia Walii Edwarda. Podlane likierem naleśniki zapaliły się i wydawało się, że nie zostaną podane. Jednak okazało się, że ich smak tylko się poprawił. Deser bardzo zasmakował gościom, a książę zaproponował, by nazwać go imieniem jednej z towarzyszących mu dam – Suzette.

Kuchnia Monako, choć samo księstwo należy do najmniejszych w Europie, jest zaskakująco bogata i różnorodna. Ukształtowana została pod wpływem tradycji kulinarnych Riwiery Francuskiej oraz północnych Włoch, stąd na talerzach mieszkańców kraju znaleźć można potrawy znane z tych obszarów kulturowych. Monakijczycy jadają lekkie śniadanie, ale uzupełniają je wystawnym lunchem i kolacją. Ich dieta należy do bardzo zdrowych, gdyż składa się głównie z owoców morza, różnych rodzajów ryb, a także warzyw i owoców. Najbardziej znaną przystawką jest w Monako barbajuan (w tłum. „wujek Janek”), czyli placek nadziewany tradycyjnie serem ricotta i boćwinką, spożywany głównie 19 listopada w święto narodowe La Fête du Prince. Na szybką, ale pożywną przekąskę polecić można monakijską wersję Pan Bagnat, czyli kanapki z pieczywa pełnoziarnistego nadziewanej wystawną sałatką z jajek na twardo, surowych warzyw, anchois, pieprzu, soli i oliwy z oliwek, którą znaleźć można praktycznie w każdej piekarni. Mniej treściową alternatywą dla Pan Bagnet może być pyszny naleśnik z mąki z ciecierzycy, oliwy z oliwek i cebuli, doprawiony rozmarynem, czyli socca.

Wielbiciele owoców morza i ryb w Monako będą mogli wybierać spośród wielu propozycji kulinarnych, z których na szczególną uwagę zasługuje monakijska wersja francuskiego bouillabaisse, czyli aromatyczna zupa rybna przygotowana w oparciu o trzy gatunki ryb i mieszankę ziół, serwowana z pieczywem. Ciekawą propozycją jest też brandamincium – solony dorsz gotowany w bogatym sosie śmietanowo-cebulowo-czosnkowym i podawany z warzywami. Ten aromatyczny posiłek często gości na monakijskich stołach w czasie uroczystości rodzinnych i świąt. Podobnie zresztą jak włoskie gnocchi serwowane w aksamitnym sosie maślanym lub jasnoczerwonym winie, z sosem pomidorowym oraz lokalnymi rybami złowionymi tuż przy wybrzeżu Monako, a w sezonie – także z truflami. Innym daniem włoskim, które często spotkać można na monakijskich stołach, jest delikatna porchetta – wieprzowina bez kości, nadziewana wątróbką oraz dzikim koprem i pieczona na ogniu przez co najmniej osiem godzin.

Na szczególną uwagę zasługują także desery, które są nieodłącznym elementem tradycji kulinarnej Księstwa, czego wyrazem jest bożonarodzeniowy zwyczaj podawania 30 słodkich dań na Wigilię. Najbardziej znanym deserem jest bez wątpienia składający się z kilku warstw ciasta francuskiego, kremu, lukru i świeżych truskawek Monaco Fraise Millefeuille. To nieprzyzwoicie słodkie ciasto znane jest także jako Prince Albert Millefeuille, na pytanie dlaczego – odpowiedzcie sobie sami…

Mimo że Monako na mapie Europy zajmuje niewiele miejsca, jego historia jest fascynująca – głównie ze względu na to, że jego losy odzwierciedlają burzliwą historię całego kontynentu. Swoją nazwę osłonięty port nad Morzem Tyrreńskim zawdzięcza Grekom, którzy już w VI wieku p.n.e. utworzyli tu kolonię i nazwali ją Monoikos, co oznacza „pojedynczy dom”. Legenda liguryjska, a zarazem mit grecki głoszą, że przez tereny dzisiejszego Monako niegdyś przechodził Herakles, stąd ku jego czci zbudowano świątynię Heraklesa Monoikosa. W późniejszych wiekach Monako stało się częścią Cesarstwa Rzymskiego, a po jego upadku – terenem walk pomiędzy germańskimi plemionami Franków i Longobardów. W XII wieku konflikt o miasto portowe zakończył cesarz rzymski Henryk VI, nadając Monako w lenno Genui, która wówczas była potęgą morską i handlową. Wkrótce potem rozpoczęto budowę twierdzy Rock of Monaco, której powstanie wyznacza początek nowożytnej historii państwa-miasta. Fortecę już w początkach XIV wieku zajął Franciszek Grimaldi, nie bez kozery zwany Przebiegłym – jego oddział wtargnął za bramy w przebraniu franciszkańskich zakonników. Od tego pamiętnego zdarzenia, czyli przez ponad 700 lat, Monako pozostaje pod kontrolą rodziny Grimaldich.

W różnych okresach historii ród sprzymierzał się z każdym mocarstwem w regionie, które mogło zaoferować wymierne korzyści z aliansu. Makiaweliczna polityka władców monakijskich została nagrodzona w XVII wieku, gdy król Francji nadał Honoriuszowi II tytuł książęcy, a następnie podpisano traktat przyznający Monako suwerenność pod protektoratem Francji. Stan ten utrzymywał się aż do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, która pozbawiła Grimaldich władzy i dóbr i dopiero po upadku Napoleona monakijski ród postanowił odzyskać swoje prawa. Jednak na mocy postanowień Traktatu Wersalskiego, protektorat nad Księstwem Monako przejęło Królestwo Sardynii. Po zjednoczeniu Włoch Monako ponownie zostało uzależnione od Francji, by uzyskać suwerenność w 1861 roku na mocy traktaty francusko-monakijskiego.

Pierwszą konstytucję Księstwa Monako już w 1911 roku przyjął książę Albert I, ustanawiając tym samym ustrój państwa jako monarchię konstytucyjną. W czasie dwóch wojen światowych władcy Monako starali się pozostać neutralni, ale bez wątpienia sympatyzowali ze swoim największym sojusznikiem, czyli Francją. W 1949 roku tron objął książę Rainier III. Siedem lat później poślubił amerykańską aktorkę Grace Kelly. Wydarzenie to skupiło uwagę świata na Monako, a także ustanowiło trwałe więzi łączące Stany Zjednoczone z Monako, co poskutkowało zmianą konstytucji w 1962 roku. Nowa ustawa zasadnicza przewidywała prawo wyborcze dla kobiet, zniosła karę śmierci i ustanowiła Sąd Najwyższy Monako, gwarantując podstawowe wolności demokratyczne. Książę Rainer III rozbudował także gospodarkę i zmniejszył jej uzależnienia od hazardu na rzecz usług bankowych i turystyki, czym uratował księstwo przed kryzysem ekonomicznym i pogłębiającym się rozwarstwieniem społecznym. Po jego śmierci w 2005 roku tron objął Albert II – syn księcia i Grace Kelly.

Monako, położone na Riwierze Francuskiej, jest drugim najmniejszym krajem na świecie. Otoczone jest ziemiami należącymi do Republiki Francji i ma dostęp do Morza Śródziemnego. Kraj ma granicę lądową o długości zaledwie 5,47 km i najkrótszą linię brzegową na świecie, która wynosi zaledwie 3,83 km. Monako podzielone jest na dziewięć sektorów, z których najbardziej znane jest Monaco Ville, czyli stare miasto z pałacem książęcym oraz Monte Carlo – europejska stolica hazardu. Niewielki teren księstwa jest górzysty, ze wzniesieniami i pagórkami, zaś linia brzegowa – skalista.

Kultura Monako bez wątpienia kształtowała się pod wpływem kultury krajów z nim sąsiadujących, czyli Francji, Włoch, Niemiec, a nawet Hiszpanii. Ze względu na długą historię i zmieniające się relacje z sąsiadami, władcy Monako ulegali różnym modom, ale bez wątpienia na kulturową atmosferę księstwa przez wieki najsilniej oddziaływała Francja z jej katolicką sztuką i dworską etykietą. Wpływy francuskie najłatwiej zauważyć w architekturze, której twórcy inspirowali się najsłynniejszymi gmachami Paryża. Obecnie, gdy rdzenni mieszkańcy Monako stanowią tylko około 21% populacji, zaś Francuzi aż 28%, owe wpływy są jeszcze bardziej zauważalne.

Rządząca rodzina Grimaldi odegrała ważną rolę w promowaniu kultury i sztuki w Monako, gromadząc dzieła sztuki i promując artystów światowej sławy. Za ich sprawą już w XIX wieku powstała jedna z najważniejszych scen operowych świata, czyli Opera Monako, oraz Orkiestra Filharmoniczna Monte Carlo i Szkoła Tańca Nowoczesnego. Odwiedzający przez cały rok mogą uczestniczyć w rozmaitych festiwalach i koncertach muzyki klasycznej, z których wiele jest wspieranych przez członków rodziny królewskiej.

Większość mieszkańców Monako deklaruje się jako katolicy, a większość uroczystości państwowych i tradycyjnych związanych jest z religijnym obrządkiem. Jednym z najważniejszych świąt w księstwie są obchody święta patronki Monako, czyli męczennicy św. Dewoty, w trakcie których po uroczystej mszy, na pamiątkę nieudanego porwania ciała świętej, zostaje spalona łódź, a następnie rusza procesja do Portu Herkulesa, gdzie wypuszczona się gołębicę – symbol Dewoty. Równie uroczyście obchodzony jest Dzień Świętego Jana, gdy w Place du Palais organizowane są zarówno nabożeństwa religijne, jak i koncerty tradycyjnej muzyki i pokazy tańca przy ogniskach.
Ciekawą tradycją w Monako jest lipcowy karnawał „na skale”, w czasie którego ulicami miasta przejeżdża kolorowa parada platform, a następnie na Place de la Mairie odbywa się wielki bal.

Żeby to było jasne: do hazardu nie namawiamy! Jednak Casino de Monte Carlo to legenda, uczta dla oczu i kwintesencja przepychu. Można tu stracić majątek, można zyskać fortunę, lecz także... po prostu zwiedzić oszałamiający budynek i wyobrazić sobie roznamiętnionych graczy siedzących przy zielonym stoliku. Nieodłącznie kojarzone z Jamesem Bondem, jest najsłynniejszym kasynem świata i z pewnością jedną z największych atrakcji księstwa, której nie można ominąć spędzając luksusowe wakacje w Monako. Jeśli nie kusi Was hazard, kasyno możecie zwiedzić w godzinach porannych, kiedy odbywa się tu sprzątanie. Bogato zdobione sale zachwycą Was przepychem dekoracji!

Dla fanów motoryzacji – pozycja obowiązkowa! Luksusowa wycieczka do Monako to świetna okazja, żeby obejrzeć równie luksusowe samochody, i to zgromadzone nie w muzeum, a w... prywatnym garażu! W dzielnicy Fontvieille, w budynku zwanym oficjalnie Kolekcją Samochodów Zabytkowych, zaparkowanych jest 100 pojazdów. Część z nich to zabytki, jak np. De Dion-Bouton z 1903 roku czy legendarny Ford T z 1924 roku, a nawet rower spalinowy czy książęce karoce, lecz zobaczycie tu też najnowocześniejszy bolid Formuły 1 oraz luksusowe modele marek Maserati, Jaguar czy Rolls Royce. Przechadzając się po tym przypominającym raczej halę wystawową niż prywatny garaż obiekcie aż trudno uwierzyć, że wszystkie te bezcenne pojazdy są własnością jednej osoby. Cóż, nie bez przyczyny Monako to jeden z najbogatszych krajów świata!

Jak jednym słowem określić hotele w Monako? Luksusowe! Czegóż zresztą można oczekiwać po kraju, w którym prawie co trzecia mieszkająca tu osoba jest milionerem... Jeśli podczas Waszych ekskluzywnych wakacji w Monako chcecie wypocząć nad brzegiem morza, polecamy hotel Monte-Carlo Bay, w pobliżu którego znajdują się dwie plaże, publiczna i należąca do siostrzanego hotelu. Korzystając z tej drugiej, znajdziecie się już za granicą – Monte Carlo Beach leży na terenie Francji. Lista udogodnień oferowanych przez ten hotel jest równie długa, jak i zaskakująca: znajdują się na niej pozycje takie jak lekcje gotowania i pieczenia, taras wyposażony w teleskop czy organizacja prywatnych przyjęć wprost w apartamencie. A może macie ochotę na całonocną zabawę w kasynie? W taki razie wybierzcie oszałamiający hotel Métropole Monte-Carlo, położony rzut beretem od tego „siedliska rozpusty i hazardu”, lub legendarny hotel de Paris Monte-Carlo. Szczególnie polecamy wejść do hotelowego baru i wzorem najsłynniejszego agenta wszechczasów zamówić martini (wstrząśnięte, nie zmieszane): to właśnie tu kręcono dwie części serii o przygodach Jamesa Bonda. Mamy też dobrą informację dla wszystkich smakoszy – Wasza luksusowa wycieczka do Monako będzie idealną okazją do rozkoszowania się wyborną kuchnią – w każdym z polecanych przez nas hoteli znajduje się restauracja nagrodzona gwiazdką Michelina.

Jak na tak niewielką powierzchnię, Monako dysponuje zaskakująco dużą liczbą atrakcji. I nie chodzi tu tylko o kasyno, z którym powszechnie jest kojarzone (nawiasem mówiąc, mieszkańcy Monako nie mogą grać, a nawet wchodzić do luksusowych kasyn!), lecz także o tor Formuły 1, najdroższą dzielnicę – Monte Carlo, zaskakujący finezją i uderzająco kontrastujący z otaczającą go zabudową Ogród Japoński czy o imponujące stare miasto z pałacem książęcym i katedrą, w której spoczywa Grace Kelly. Wybierając się na luksusową wycieczkę do Monako z dziećmi warto rozważyć wizytę w Oceanarium Monaco, gdzie najmłodsi z pewnością będą bawić się świetnie, oraz w Ogrodzie Egzotycznym ze wspaniałą kolekcją roślin i szkieletem mamuta.