Turks i Caicos

Przed przybyciem Europejczyków wyspy zamieszkiwały plemiona Taino i Lucayan, zajmujące się uprawą ziemi, ogrodnictwem i połowami ryb i skorupiaków. Nie wiadomo, czy pierwszym przybyszem z Europy był Krzysztof Kolumb w 1492 roku, czy hiszpański konkwistador Juan Ponce de León w 1512 roku. Pewnym natomiast jest, że po tej dacie Hiszpanie wyłapywali rdzennych mieszkańców, by zmuszać ich do niewolniczej pracy na swą rzecz na terytoriach dzisiejszego Haiti i Dominikany. W połączeniu z chorobami, które przywieźli ze sobą konkwistadorzy, spowodowało to znaczące wyludnienie się wysp.

Od połowy XVI wieku na Turks i Caicos zaczęto pozyskiwać sól. Przemysł ten rozwinęli głównie przybysze z Bermudów, którzy z czasem zaczęli osiedlać tu w tym celu pochodzących z Afryki niewolników. Z początkiem wojny o panowanie w Ameryce Północnej (1778–1783) tutejsze tereny przejęli Francuzi, ale na mocy pokoju paryskiego (który ustanawiał także Stany Zjednoczone samodzielnym państwem) Turks i Caicos zostały brytyjską kolonią. Amerykańscy lojaliści, czyli zwolennicy panowania Wielkiej Brytanii w USA, zaczęli osiedlać się wówczas w brytyjskich koloniach, w tym także na Turks i Caicos, przywożąc ze sobą czarnoskórych niewolników, którzy osiągnęli wkrótce liczebną przewagę nad mieszkańcami wysp przybyłymi z Europy. W latach 1873–1874 wyspy stały się częścią Jamajki, także brytyjskiej kolonii. Rozdzielono je dopiero w 1959 roku.

W sierpniu 1976 roku Turks i Caicos uzyskały własny rząd, kierowany przez premiera. Działania ruchów niepodległościowych w latach 80. zostały powstrzymane przez wygraną w wyborach partii sprzeciwiającej się uzyskaniu suwerenności. W 2002 roku wyspy zostały ponownie ogłoszone brytyjskim terytorium zależnym, a ich mieszkańcy uzyskali brytyjskie obywatelstwo. Od 2016 roku premierem kraju jest pierwsza kobieta na tym stanowisku – Sharlene Cartwright-Robinson.

Turks i Caicos to kraj wyspiarski, leżący na Karaibach, na północ od Haiti i Dominikany i na wschód od Kuby. Składa się z dwóch grup koralowych wysp: zachodnich Caicos i wschodnich Turks. Wśród wysp Turks zamieszkane są tylko dwie: Grand Turk, na której położona jest wyłącznie stolica kraju – Cockburn Town oraz Salt Cay. Największą wyspą należącą do Caicos jest słabo zaludnione Middle Caicos, z kolei najwięcej ludzi mieszka na Providenciales (prawie 24 tys., co stanowi 70% ludności całego kraju). Inne zamieszkane wyspy Caicos to: North Caicos, South Caicos i Parrot Cay.

Wyspy są w większości nizinne; najwyższe wzniesienia to Blue Hills na Providenciales i Flamingo Hill na East Caicos, oba mierzące 48 m n.p.m. Linia brzegowa, otoczona rafą koralową, składa się z piaszczystych plaż, wapiennych skałek i lasów namorzynowych. Wewnątrz lądu znajduje się sporo bagien i jaskiń – zarówno naziemnych (najbardziej znane to Conch Bar Caves na Middle Caicos), jak i podziemnych, oraz lejów krasowych, a także salin. Najczęściej spotykanym gatunkiem drzewa jest palma, a formacje roślinne to lasy równikowe lub (częściej spotykane) suchorośla przypominające sawannę.

Klimat jest tropikalny, ze stosunkowo niewielkimi wahaniami temperatury (średnia 27˚C). Pory roku pokrywają się z europejskimi. W zimie średnia temperatura to 23,5˚C, a w lecie – 28 stopni. Turks i Caicos to dość suchy kraj w porównaniu z innymi państwami na Karaibach. Najwięcej deszczu spada od września do grudnia.

Dzisiejsze Turks i Caicos zamieszkuje głównie ludność pochodzenia afrykańskiego – Afrokaraibów (87%) – i europejskiego (7,9%). Część Afrokaraibów to migranci z Haiti, którzy zamieszkali tutaj ze względu na lepsze warunki ekonomiczne. Choć językiem urzędowym jest angielski, wielu mieszkańców posługuje się także rodzimą odmianą języka kreolskiego, opartą na angielskim. Migranci z Haiti używają z kolei haitańskiej wersji kreolskiego, opartej na języku francuskim. Dominującym wyznaniem (86%) jest chrześcijaństwo różnych odłamów, z przewagą baptystów, a także wyznawcami zielonoświątkowego Kościoła Bożego, katolików, anglikanów i metodystów.

Najszerzej rozpowszechnionym i najbardziej znanym elementem tutejszej kultury jest muzyka zwana ripsaw, która rozwinęła się w czasach niewolnictwa. Jej charakterystycznym elementem jest używanie jako instrumentu... piły ręcznej, o którą pociera się inne narzędzie – zazwyczaj ostrze noża albo śrubokrętu. Piłom akompaniują także gitary, bębny czy trójkąty. Corocznie odbywa się tutaj Music and Cultural Festival, na którym występują nie tylko lokalni mieszkańcy, ale także artyści pochodzący z innych części Karaibów czy Stanów Zjednoczonych. Sportem narodowym jest krykiet, ale popularna jest także piłka nożna, łowienie ryb i żeglarstwo. Kontynuowana jest także tradycja wyplatania koszyków i czapek ze słomy.