Informacje ogólne
Jezioro Aralskie, niegdyś czwarte jeziorem świata pod względem zajmowanej powierzchni, to dziś kompleks czterech osobnych, pozbawionych życia zbiorników wodnych i smutny przykład niszczycielskiej, bezrefleksyjnej działalności człowieka podporządkowanej jednemu celowi – intensyfikacji zysków bez względu na koszty uboczne. W latach 60. ubiegłego wieku, gdy Uzbekistan był jedną z republik należących do ZSRR, jezioro liczyło blisko 68 tys. km², co w przybliżeniu odpowiada powierzchni, jaką zajmuje… Litwa. Władze w Moskwie, chcąc zwiększyć uprawy „białego złota”, czyli bawełny, zdecydowały o przekierowaniu wód dwóch potężnych rzek – Amu-Darii i Syr-Darii – na bezkresne obszary pustyń Kyzył-Kum i Kara-kum, gdzie od teraz miały nawadniać uprawy. Gigantyczne plantacje zaczęły przynosić ogromne plony, więc z każdym roku zwiększano ich powierzchnię. W efekcie Jezioro Aralskie, stanowiące dotychczas naturalne ujście obu rzek, pozbawione naturalnego zasilania w wodę, zaczęło wysychać i ulegać biodegradacji. Niegdyś zbiornik o małym zasoleniu, bogaty w ryby słodko- i słonowodne, z roku na rok pustynniał, a pozostałe wody systematycznie zatruwały spływające z upraw pestycydy. Tysiące osób straciło pracę, miasta i wsie zamieniły się w miejscowości-widma, gdzie w cieniu rdzewiejących wraków kutrów rybackich ucieczki przed upałem szukają wielbłądy. Zmienił się też klimat w rejonie Azji Centralnej, który stał się jeszcze bardziej kontynentalny z niewyobrażalnymi amplitudami, gdzie w lecie temperatury dochodzą do +50°C, zaś zimą spadają do -50°C! Dotychczasowe próby ratowania jeziora nie przyniosły spodziewanych efektów.
