Kanał Pangalanes

Kanał Pangalanes to jeden z najbardziej niezwykłych i mało znanych wodnych szlaków Afryki. Ciągnie się wzdłuż wschodniego wybrzeża Madagaskaru, równolegle do Oceanu Indyjskiego, na odcinku ponad 600 kilometrów – od okolic miasta Toamasina na północy po okolice Farafangany na południu. Ten imponujący system nie jest jednym kanałem, lecz siecią naturalnych jezior, lagun i rzek połączonych odcinkami przekopów wykonanych w różnych okresach historii. Jego położenie wzdłuż pasma wilgotnych lasów i tradycyjnych wiosek czyni go jednym z najbardziej malowniczych i zarazem najważniejszych szlaków wodnych wyspy.
Pierwsze pomysły na stworzenie drogi wodnej pojawiły się już pod koniec XIX wieku, gdy francuscy kolonizatorzy chcieli usprawnić transport na trudno dostępnej, deszczowej i falującej wschodniej linii brzegowej. Prace nad systemem trwały z przerwami aż do okresu międzywojennego. Kolonialnym władzom zależało zarówno na handlu, jak i bezpieczeństwie – surowy ocean regularnie niszczył lokalne łodzie i utrudniał dostarczanie towarów. Kanał miał być odpowiedzią na te problemy. Choć po uzyskaniu niepodległości znaczenie Pangalanes nieco zmalało na rzecz dróg lądowych, wiele jego odcinków do dziś służy jako podstawowa trasa komunikacyjna dla okolicznych społeczności.

Najbardziej charakterystyczną cechą Pangalanes jest jego zróżnicowanie. W jednym miejscu wody kanału są szerokie niczym jezioro, otoczone gęstą roślinnością i palmami, a kilkanaście kilometrów dalej przechodzą w wąski, niemal rzeczny pas otoczony bujnymi zaroślami. Po drodze mijają się tradycyjne pirogi, niewielkie łodzie z drewnianego pnia, łodzie rybackie i jednostki transportowe przewożące ryż, banany czy wanilię. W wielu miejscach można zaobserwować codzienne życie Malgaszów – pranie w rzece, handel, dzieci płynące do szkoły łodzią, a nawet niewielkie targi odbywające się tuż przy brzegu.

Jedną z ciekawostek jest fakt, że część tutejszych jezior i odcinków lagun jest tak spokojna, że Pangalanes nazywany bywa „wodną autostradą”. Jednocześnie żyje tu wyjątkowa fauna: m.in. ptaki wodne, kameleony i endemiczne gatunki ryb. Kanał bywa również miejscem rytuałów – niektóre społeczności Betsimisaraka traktują go jako przestrzeń symboliczną, związaną z tradycyjnymi obrzędami. Dla podróżników Pangalanes to idealne miejsce na kilkudniowy rejs, szczególnie w okolicach jezior Rasoabe, Ampitabe i w pobliżu rezerwatu Palmarium.