Informacje ogólne
Uxmal to starożytne miasto Majów położone w północno-zachodnim Jukatanie, w rejonie Puuc. Dla miłośników dawnych kultur prekolumbijskiej Ameryki to jedno z najważniejszych miejsc na liście do odwiedzenia, znajdujące się na szlaku zarówno rzeszy backpakerów, jak i koronowanych głów.
Gdzie znajduje się Uxmal
Choć to jedno z najciekawszych miejsc w Meksyku, to nie jest ono zbytnio oblegane przez turystów. Być może wpływa na to jego położenie – nieco na uboczu od głównych centrów turystycznych i kurortów Jukatanu; od Cancun dzieli je prawie czterysta kilometrów, a odwiedzający przybywają tu głównie z Meridy, skąd do Uxmal można dojechać w nieco ponad godzinę. Wiodąca przez dżunglę płatna autostrada z Meridy jest dobrej jakości i nie powinna nastręczać trudności, dlatego wynajęcie samochodu jest dobrym pomysłem. Alternatywą są autobusy, którymi w zależności od klasy pojedziecie nieco dłużej.
Uxmal i styl Puuc
Majańskie budowle w Uxmal odróżniają się od innych jukatańskich stref archeologicznych pięknymi, unikatowymi zdobieniami i odmiennym stylem o nazwie Puuc, charakteryzującym się nie tylko dopracowanymi detalami zdobień, ale i szczególną wytrzymałością. Do cech tego stylu należą konstrukcje z bloków wapiennych o gładkiej powierzchni, na których znajdują się kamienne mozaiki, maski oraz szczególnie liczne przedstawienia boga deszczu Chaca, co z uwagi na ograniczoną ilość opadów w tym regionie wydaje się naturalne i uzasadnione. Kompleks Uxmal jest największym i najbardziej znanym skupiskiem budowli w stylu Puuc i znajduje się na tzw. Ruta Puuc, czyli szlaku majańskich konstrukcji stworzonych w tym stylu.
Historia Uxmal
Jego rozkwit nastąpił około X wieku, a około dwieście lat później kompleks zaczął podupadać i ostatecznie został opuszczony, prawdopodobnie na skutek niewystarczającej ilości wody. Jest jednym z najważniejszych stanowisk archeologicznych kultury majańskiej i jedną z największych atrakcji tego kraju, w 1996 wpisaną na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jego nazwa oznacza „trzykrotnie zbudowany”, chociaż faktycznie archeolodzy znaleźli w tym miejscu ślady pięciu kolejnych osad. Stan zachowania tego kompleksu, w którym w szczytowym okresie mieszkało około 20 tysięcy ludzi, budzi podziw dla zdolności inżynierskich Majów.
Atrakcje w meksykańskim Uxmal
Piramida Wróżbity
Ta charakterystyczna, prawie czterdziestometrowa piramida, nazywana także Piramidą lub Świątynią Czarownika, zbudowana została etapami, między VI a X wiekiem. Każdorazowo nadbudowywana i podwyższana, jest największą budowlą kompleksu Uxmal, niestety jednak można podziwiać ją tylko z perspektywy ziemi lub innych budowli w pobliżu, gdyż wspinaczka po tej konstrukcji jest zabroniona. Część elementów zdobniczych uległo z czasem zatarciu. Patrząc na biały wapień warto uruchomić wyobraźnię, by dostrzec świątynię pomalowaną tak, jak wyglądała niegdyś – na czerwono z żółtymi, czarnymi i niebieskimi detalami.
Dom Mniszek
W pobliżu Piramidy Wróżbity znajduje się niższy kompleks, nazwany Domem lub Czworokątem Mniszek. Jego przeznaczenie nie jest do końca poznane. Największa i według archeologów najstarsza jest część Północna, potem w kolejnych etapach powstawały części Południowa, Wschodnia i Zachodnia. Uważa się, że był to kompleks pałacowy, szkoła wojskowa lub królewska. Nazwę tej strukturze nadali Hiszpanie, gdyż pomieszczenia wokół głównego dziedzińca przypominały im cele klasztorne. Doskonale zachowane duże fragmenty fasady są misternie zdobione, i tu również dominują wyobrażenia boga Chaca, węży i różnorakie mozaiki. Dawne funkcje społeczne, jakie miało to miejsce, wypełniają obecnie wszechobecne iguany wylegujące się na nagrzanych kamieniach.
Pałac Gubernatora
Dawny majański ośrodek administracyjny i prawdopodobnie rezydencjalny stanowi tak zwany Pałac Gubernatora (lub też Namiestnika). Uznaje się go za jedno z najdoskonalszych dzieł architektury Ameryki prekolumbijskiej z uwagi na rozwiązania architektoniczne i przebogatą ornamentykę tego miejsca. Jako ciekawostkę warto odnotować, że Pałac Gubernatora zwrócony jest frontem ku południowemu wschodowi, w kierunku gdzie na niebie pojawia się planeta Wenus. Rozpościera się stąd doskonała perspektywa na Piramidę Wróżbity, Dom Mniszek i pozostałe budowle kompleksu. Do budowli prowadzi kilka wejść, a ona sama składa się z części głównej i dwóch skrzydeł.
Wielka Piramida
Wspaniały widok na cały kompleks i otaczającą go dżunglę roztacza się z prawdopodobnie najstarszej budowli kompleksu – Wielkiej Piramidy. To dziewięciopoziomowa konstrukcja o wysokości ponad trzydziestu metrów. Na najwyższym jej poziomie zachowały się dekoracje w stylu Puuc: wizerunki boga Chaca oraz wyobrażenie papug i kwiatów. Jako że papugi u Majów były kojarzone z ogniem, niektóre źródła sugerują, że mogło to być miejsce związane z kultem Słońca.
Boisko do gry w pelotę
Boisko do rytualnej gry w piłkę zaprojektowane jest na planie prostokąta, a na gładkich murach znajdują się kamienne pierścienie poryte hieroglificznymi napisami. Kamienne skarpy po obu stronach boiska stanowiły trybunę dla widzów. Powiedzieć, że sama gra była kontuzjogenna, byłoby niedopowiedzeniem – często była to walka na śmierć i życie, mająca dla graczy wymiar znacznie wykraczający poza sport. Jakimi dokładnie regułami rządziły się poszczególne wersje peloty, trudno dziś dociec. Przy boisku w Uxmal odkryto inskrypcję wskazującą prawdopodobnie czas jego powstania na połowę VII wieku.
