Palenque

Witamy w stanie Chiapas! Jesteście na samym południu Meksyku, tuż przy granicy z Gwatemalą. To miejsce o największej różnorodności biologicznej w Ameryce Północnej i kolebka prekolumbijskich kultur regionu. W okolicznych dżunglach czekają na Was zaginione miasta Majów, a wśród nich Palenque – miejsce wciąż nie do końca odkryte i skrywające wiele tajemnic. Otoczone wzgórzami porośniętymi dżunglą Palenque leży na samym skraju wielkiej równiny Jukatanu. Pomiędzy ruinami kryją się jedne z najlepiej zachowanych budowli z okresu cywilizacji Majów: wędrując po opuszczonym mieście warto zobaczyć imponującą Świątynię Inskrypcji oraz Pałac Królewski, dawną siedzibę tutejszych władców. Dziewięć kilometrów na wschód znajduje się współczesne miasto Palenque, które stanowi doskonałą bazę wypadową do zwiedzania osady oraz wodospadów na pobliskich wzgórzach.

Gdzie znajduje się Palenque, niesamowite ruiny miasta w środku dżungli?

Ruiny miasta wchodzą w skład Parque Nacional de Palenque, położonego obok współczesnego miasta Palenque parku narodowego. Do miasteczka łatwo dotrzeć samolotem ze stolicy kraju lub skorzystać z usług lokalnych przewoźników autokarowych. Autobusem można dotrzeć także na teren parku narodowego. Główna droga wiedzie obok słynnego rancza El Panchán, które jest popularnym miejscem spotkań turystów i lokalnym centrum kulturalnym. Na zwiedzanie Palenque warto udać się w godzinach porannych lub wieczorem, tuż przed zamknięciem, kiedy miejsce powoli wyludnia się już z licznych grup turystów, a wysokie, tropikalne temperatury nie dają się tak we znaki.

Historia Palenque

Początki Palenque sięgają już 100 roku n.e. Niestety niewiele wiemy o wczesnej historii miasta; większość odkrytych i przetrwałych do naszych czasów budowli pochodzi z późniejszych okresów. Dawniej miasto było znane pod nazwą Lakamha, czyli „miejsce wielkich wód”, w nawiązaniu do przepływających w okolicy licznych rzek i strumieni. Swój największy rozwój przeżyło w okresie klasycznym (250–900 rok n.e.), kiedy stało się także ośrodkiem władzy na większości terenów współczesnych stanów Chiapas i Tabasco. Populacja w tamtym okresie sięgała około stu tysięcy mieszkańców. Swoją świetność Palenque zawdzięcza głównie jednemu władcy – Pakalowi Wielkiemu, który panował aż 68 lat, jest więc jednym z najdłużej panujących władców w historii. To on rozszerzył zwierzchnictwo miasta na okoliczne tereny, przyczynił się także do rozwoju kultury i sztuki. Co ciekawe, w historii miasta zapisały się także dwie władczynie, co nie było powszechne w kulturze Majów. Palenque zostało opuszczone jeszcze na długo przed przybyciem hiszpańskich kolonizatorów, od tego czasu wspaniałe budowle zaczęła stopniowo pokrywać dzika roślinność. Wymarłe miasto odkryto jednak dopiero w XVIII wieku, w 1746 roku. Przez lata ruiny odwiedzali liczni badacze, pierwsze badania rozpoczęto już w 1805 roku na polecenie króla Hiszpanii. W jednej ze świątyń przez kilka lat mieszkał nawet francuski hrabia Jean Frederic Waldeck, który stworzył wiele rysunków i miedziorytów dokumentujących kulturę Majów. Na cześć tego pionierskiego odkrywcy świątynia, w której mieszkał, nazywana jest dziś Świątynią Hrabiego. Prace archeologiczne trwają w mieście nieprzerwanie od połowy ubiegłego stulecia. W 1952 roku meksykański archeolog A. Ruz Lhuiller odkrył grób Pakala Wielkiego. Kolejne odkrycia to odnalezienie w 1994 roku grobowca żony tego władcy Tz’akbu Ajaw, która przez archeologów została nazwana Czerwoną Królową. Nazwa ta pochodzi od sposobu, w jaki została pochowana, jej ciało bowiem zostało pokryte czerwonym barwnikiem – cynobrem. Od 1987 roku Palenque jest także wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, szacuje się jednak, że na terenie ruin odkryto jedynie kilka procent tego, co faktycznie może się tutaj znajdować.

Co warto zobaczyć w Palenque?

Museo de Sitio

To jedno z najbardziej znanych muzeów archeologicznych, gromadzące zbiory na temat kultury Majów. Muzeum posiada 330 eksponatów z całego obszaru Palenque, będąc tym samym źródłem informacji o wierzeniach religijnych, praktykach rytualnych i formach organizacji politycznej panujących w społeczeństwie miasta.

El Palacio

Naprzeciwko Świątyni Inskrypcji znajduje się duża konstrukcja podzielona na cztery dziedzińce, z labiryntem korytarzy i pomieszczeń. Mowa oczywiście o Pałacu Królewskim, zbudowanym i modyfikowanym fragmentarycznie ponad 400 lat od V wieku, będącym prawdopodobnie rezydencją władców Palenque. W skład kompleksu pałacowego wchodzą Patio de los Cautivos (Patio jeńców), które zawiera kolekcje płaskorzeźb reprezentujących podbitych władców, oraz podziemne łaźnie. W pałacu znajduje się także wieża zbudowana w VIII wieku; archeolodzy uważają, że pełniła dla rodziny królewskiej i kapłanów funkcje centrum astronomicznego. Stąd można było w trakcie przesilenia zimowego podziwiać wpadające do sąsiedniej Świątyni Inskrypcji słońce.

Świątynia Inskrypcji

Wysoka, ponaddwudziestometrowa piramida schodkowa to grobowiec najważniejszego władcy Palenque – Pakala Wielkiego. Swoją nazwę zawdzięcza temu, że na jej ścianach znajduje się jedna z najdłuższych rzeźbionych inskrypcji, zawierająca 617 hieroglifów. W 1952 roku meksykański archeolog Alberto Ruz Lhuiller odkrył w świątyni 25-metrowe schody prowadzące do grobowca władcy. Dostanie się do krypty przez zasypane skałami i gruzem przejście zajęło jednak aż dwa lata. Wnętrze było wypełnione licznymi kosztownościami oraz ciałami sześciu osób złożonych w ofierze dla króla. Płytę pokrywającą sarkofag władcy ozdobiono płaskorzeźbą z jego wizerunkiem.

Grobowiec Czerwonej Królowej

Odnaleziony w 1994 roku grobowiec zawierał sarkofag, w którym została pochowana żona Pakala Wielkiego Tz’akbu Ajaw. Ciało kobiety zostało pokryte czerwonym barwnikiem, a twarz przykryta maską z jadeitu. W środku znajdowało się wiele drogocennych przedmiotów, a także ciała dwóch osób złożonych w ofierze. Obecnie odtworzoną wyprawę grobową żony władcy można podziwiać w Museo Alberto Ruz Lhuiller w Palenque.