Syria

Informacje praktyczne

1. Informacje wizowe i opłaty lotniskowe

Obywatele RP muszą posiadać wizę upoważniającą do wjazdu do Syrii. Można ją uzyskać wyłącznie mając wcześniej podpisaną umowę z lokalnym biurem podróży oraz opłacony nocleg i transport. Posiadając zaświadczenie z biura podróży, wizę otrzymacie na lotnisku w Damaszku. Opłata za wizę wynosi 72 USD. Granicę można przekroczyć też lądem, z Libanu lub Jordanii. Dokumenty niezbędne do uzyskania wizy za pośrednictwem lokalnego biura podróży: skan paszportu ważnego co najmniej przez 6 miesięcy od daty przylotu do Syrii, adres z danymi kontaktowymi, informacja o wykonywanej pracy, daty pobytu w Syrii. W paszporcie nie może być żadnych śladów pobytu w Izraelu. Wiza wydawana jest maksymalnie na 15 dni.

2. Szczepienia

Brak szczepień obowiązkowych, warto jednak zaszczepić się na błonicę, tężec i polio (ok. 180 zł), odrę (ok. 130 zł), dur brzuszny (ok. 230 zł), WZW A i B (ok. 250 zł za każdą dawkę szczepionki). Ceny szczepień podano zgodnie z aktualnym cennikiem Centrum Szczepień Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II.

3. Napiwki

Dawanie napiwków w Syrii jest częścią kultury i z pewnością kelnerzy, kierowcy czy personel hotelowy będą tego oczekiwać. W restauracji stosowny napiwek to ok. 15% wysokości rachunku, natomiast w pozostałych sytuacjach powinno wystarczyć ok. 1000 funtów lub… 1 dolar.

4. Ceny jedzenia

Ze względu na sporą inflację, zmiany kursów walut i de facto trwające działania wojenne ceny w Syrii zmieniają się bardzo szybko – pomiędzy 2019 i 2021 rokiem wzrosły o 800%, jednak nadal są one niższe niż w Polsce.

Woda mineralna 1,5 l – 1400 SYP
Kawa – 2000 SYP
Coca cola 0,33 l – 1900 SYP
Piwo lokalne 0,5 l – 2400 SYP
Piwo importowane 0,33 l – 4400 SYP
Wino – 11 000 SYP
Owoce 1 kg – 1500 SYP
Posiłek w lokalnej knajpce – 11 000 SYP
Posiłek w restauracji – 22 000 SYP

5. Ciekawostki
• Na terenie Syrii znaleziono ludzkie szczątki sprzed około 700 000 lat, co czyni z niej jedną z najstarszych cywilizacji na świecie. Nazwa kraju pochodzi od Asyrii, starożytnego królestwa w północnej Mezopotamii, na terenie współczesnego północnego Iraku i południowo-wschodniej Turcji.
• W czasach starożytnych Syria była okupowana i rządzona przez kilka imperiów, w tym Egipcjan, Hetytów, Sumerów, Mitanni, Asyryjczyków, Babilończyków, Kananejczyków, Fenicjan, Aramejczyków, Amorytów, Persów, Greków i Rzymian. Przez ponad 400 lat (1516–1918) Syria była częścią Imperium Osmańskiego.
• To właśnie w tym kraju znajduje się najstarsza biblioteka na świecie! To odkryte w 1975 roku w Ebli, jednym z najważniejszych miast starożytnej Syrii, tabliczki zapisane pismem klinowym w języku zachodniosemickim, zawierające teksty dotyczące religii, handlu, prawodawstwa i stosunków dyplomatycznych. Około 1800 glinianych tabliczek pochodzi z około 3000 roku p.n.e. Obecnie w Ebli znajduje się stanowisko archeologiczne Tall Mardich.
• W Syrii nadal mówi się językiem aramejskim, w starożytności lingua franca wielu cywilizacji, w tym Grecji i Egiptu. Dziś językiem tym posługują się tylko małe społeczności w Syrii, Irani , Turcji, Iraku, Armenii i Gruzji.
• Meczet Umajjadów, zwany też Wielkim, to najwcześniejszy zachowany kamienny meczet – powstał w latach 705–715 i jest często uważany za czwarte najświętsze miejsce islamu.
• Z powodu trwającej tu od 2011 roku wojny Syria jest jednym z dziewięciu najbardziej niebezpiecznych krajów na świecie według mapy ryzyka podróży International SOS 2021 . Oceniono, że niesie ze sobą „ekstremalne ryzyko związane z bezpieczeństwem podróży”.
• Flaga Syrii jest czerwono-biało-czarna, z dwiema zielonymi gwiazdami na białym pasku. Kolory te symbolizują ucisk (czarny), rewolucję (czerwony) i świetlaną przyszłość (biały), zaś gwiazdy reprezentują państwa Syrii i Egiptu, odwołując się do Zjednoczonej Republiki Arabskiej (1958–1961).
• Syria należy do krajów, w których pali się najwięcej papierosów na świecie, a równocześnie pije najmniej alkoholu – przeciętny Syryjczyk rocznie wypala 2291 papierosów, a wypija zaledwie 0,3 litra alkoholu.
• Wpisana na listę UNESCO stolica Syrii jest uważana za jedno z najstarszych stale zamieszkałych miast na świecie. Założony około III tysiąclecia p.n.e. Damaszek jest również wspomniany w biblijnej Księdze Rodzaju.
• Na terenie Syrii znajduje się sześć obiektów wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, w tym starożytne miasta Aleppo, Bosra, Damaszek i Palmyra, wioski północnej Syrii oraz zamki krzyżowców Crac des Chevaliers i Qal'at Salah El-Din. Niestety część z nich mocno ucierpiała podczas działań wojennych. W ratowanie zabytków, m.in. z Palmyry, zaangażowali się też Polacy.
• W średniowieczu Aleppo było głównym punktem handlowym na Jedwabnym Szlaku, starożytnej sieci szlaków handlowych łączących Chiny z Zachodem.

Jedzenie

Kuchnia syryjska, bogata i urozmaicona pod względem składników, różni się w zależności od regionu kraju. Znajdziecie tu elementy wywodzące się z południowej części Morza Śródziemnego, Grecji, Azji Południowo-Zachodniej, a także z kuchni tureckiej i francuskiej. Niezbędnymi elementami syryjskiej kuchni jest bakłażan, cukinia, czosnek, mięso (głównie jagnięce i baranie), ziarna sezamu, ryż, ciecierzyca, bób, soczewica, kapusta, kalafior, liście winorośli, marynowana rzepa, ogórki, pomidory, oliwa z oliwek, sok z cytryny, mięta, pistacje, miód i owoce. Syryjczycy słyną także z wyrobu sera, np. znanego też w Polsce halloumi, niebieskiego shanklish i wiązanego sznurkiem jibne khadra. Wiele przepisów pochodzi z co najmniej XIII wieku.

Napoje w Syrii różnią się w zależności od pory dnia i okazji. Kawa po arabsku – lub też po turecku, to najbardziej znany gorący napój, zwykle przygotowywany rano przy śniadaniu lub wieczorem. Na specjalne okazje podaje się wysokoprocentowy arak, zaś pragnienie najlepiej ugasicie ayranem, czyli słonawym jogurtem, jallabem – mieszanym z wodą syropem lub lokalnie produkowanym piwem o nazwie Al Shark.

Najpopularniejsze dania to:

baba ghanoush – rozgnieciony bakłażan zmieszany z przyprawami
falafel – smażona w głębokim tłuszczu kulka lub pasztecik z mielonej ciecierzycy, fasoli fava lub obu
fatteh – kawałki arabskiego chleba obłożone roznymi składnikami, np. mięsem, łojem, warzywami
fattoush – sałatka z warzyw i smażonych kawałków chleba pita
hummus – dip lub pasta z gotowanej i utartej ciecierzycy, zmieszanej z tahini, oliwą z oliwek, sokiem z cytryny, solą i czosnkiem
lahmacun – cienki kawałek ciasta z mięsem mielonym i warzywami
Mahomet – dip z ostrej papryki z Aleppo
tabbouleh – kasza bulgur, drobno posiekana natka pietruszki, mięta, pomidor, dymka, z sokiem z cytryny, oliwą i przyprawami
yabrak – liście winogron faszerowane ryżem i mięsem mielonym, gotowane i podawane na ciepło
kubbeh – pod tą ogólną nazwą kryją się różnorodne potrawy przyrządzane ze smażonej, pieczonej, grillowanej, gotowanej lub surowej mieszanki bulguru i mielonej jagnięciny
mahshi – słynne danie z warzyw, zwykle cukinii lub bakłażana, nadziewanych mieloną wołowiną lub jagnięciną czy baraniną, orzechami i ryżem
baklava – warstwowe ciasto nadziewane orzechami, nasączone syropem miodowym
basbousa – słodkie ciasto z gotowanej kaszy manny lub mąki nasączonej syropem
qamar al-din – pasta z suszonych moreli
zilabiyyeh – cienkie płaty ciasta z kaszy manny, gotowane, zawijane i nadziewane pistacjami lub śmietanką

Wiedza

1. Historia

Długa i burzliwa historia Syrii sięga już osadnictwa okresu paleolitu. Warto wiedzieć, że od czasów rzymskich aż do 1918 roku nazwa Syria odnosiła się do znacznie większego obszaru, rozciągającego się między Eufratem a Morzem Śródziemnym oraz półwyspem Synaj a górami południowej Anatolii, czyli terenu, na którym obecnie leży Syria, Liban, Izrael i Jordania. Pierwszym wymienionym w piśmiennictwie ważnym ośrodkiem na terenie współczesnej Syrii była Ebla, wzmiankowana ok. 2500–2400 roku p.n.e. Starożytne dzieje Syrii, z powodu jej dogodnego położenia na szlakach handlowych oraz bogactw naturalnych, były burzliwe i powikłane – tereny te przechodziły z rąk do rąk, należąc m.in. do Hetytów, Egipcjan, Asyrii, Medów, Babilonii, Persji czy Rzymowi. W VII wieku n.e. Syria została podbita przez Arabów, a Damaszek stał się stolicą kalifatu Umajjadów, stając się tym samym centrum kulturalnym świata islamu, jednak już w IX wieku ziemie te przyłączone zostały do Egiptu, pod którego rządami pozostawały aż do 1517 roku, kiedy to Syrię przyłączono do tureckiego Imperium Osmańskiego. XI i XII wiek to czasy wojen krzyżowych, które przetoczyły się przez teren Syrii, a także rządów jednego z najwybitniejszych władców tego kraju – Nur ed-Dina, oraz jego następcy, wielkiego Saladyna.

I wojna światowa przyniosła koniec panowania tureckiego na tych ziemiach. Wbrew brytyjskim zapewnieniom o utworzeniu niepodległego państwa arabskiego, tereny zamieszkane przez Arabów podzielono na francuskie i brytyjskie terytoria mandatowe, a w roku 1920 Francja otrzymała mandat nad Syrią i Libanem. W marcu tego roku Arabowie syryjscy proklamowali powstanie niepodległego Królestwa Wielkiej Syrii, obejmującego także Liban i Palestynę, z emirem Fajsalem jako królem, lecz jego panowanie trwało zaledwie kilka miesięcy – już w lipcu do Damaszku wkroczyły wojska francuskie.

W 1946 roku Syria oficjalnie ogłosiła niepodległość, zaś cztery lata później ogłoszono konstytucję, w której za religię państwową uznano islam oraz stwierdzono przynależność obywateli do narodu arabskiego. W następnych dziesięcioleciach, jakkolwiek kraj z sukcesem rozwijał się gospodarczo, to jednak życie polityczne było bardzo niestabilne, punktowane kolejnymi przewrotami oraz konfliktami zbrojnymi z Izraelem. W 1963 roku socjalistyczna i panarabska partia Baas dokonała zamachu stanu, w wyniku którego Syrię określono mianem demokratycznej republiki socjalistycznej, dokonano nacjonalizacji zasobów ropy naftowej, banków i większych majątków ziemskich. Po IV wojnie izraelsko-arabskiej w 1973 roku Syria odzyskała część utraconych wcześniej Wzgórz Golan, które jednak Izrael formalnie zajął w 1981 roku. W roku 2000 władzę przejął Baszszar al-Asad. W styczniu 2011 rozpoczęły się protesty przeciw jego rządom, które przerodziły się w trwającą do dziś wojnę domową, a choć obecnie nie są prowadzone działania na dużą skalę, to wciąż dochodzi do potyczek. Przez 10 lat wojny domowej w Syrii, do kwietnia 2021 roku zginęło ponad 300 tys. cywilów, z liczącego w 2011 roku ok. 22,5 mln mieszkańców kraju uciekło 6,6 mln osób, a kolejne 6,7 mln stało się wewnętrznymi uchodźcami.

2. Geografia

Syryjska Republika Arabska, położona na wschodnim brzegu Morza Śródziemnego i na północnym krańcu Rowu Afrykańskiego, graniczy z Turcją, Irakiem, Jordanią, Libanem i Izraelem. Występuje tu kilka różnych stref klimatycznych: klimat podzwrotnikowy, dzielący się na morski w rejonie nadmorskim na zachodzie i suchy w pozostałej części kraju, oraz zwrotnikowy suchy na terenach południowo-wschodnich. Równina zachodniego wybrzeża to wąskie, żyzne pasmo, najbardziej wilgotny obszar kraju, z łagodniejszymi zimami i latami niż w pozostałej części. Na wschód w dolinie rzeki Orontes, północnym przedłużeniu szczeliny afroazjatyckiej, znajduje się bogaty obszar rolniczy, ciągnący się do doliny Bekaa na południu, zaś na wschód od doliny Orontes zaczyna się region pustynny.

Największe miasta Syrii, Damaszek, Homs i Aleppo, znajdują się po wschodniej stronie grzbietu górskiego utworzonego przez ryft. Dalej na wschód rozciąga się Pustynia Syryjska ze starożytną oazą-miastem Palmyra. Na północnym wschodzie góry Anatolii stanowią naturalną barierę między Syrią a Turcją oraz między Syrią a Irakiem. Rozciąga się tu nawadniana przez rzekę Eufrat Jazira Valley, zwana spichlerzem Syrii.

Największą rzeką Syrii jest Eufrat, którego źródła znajdują się we wschodniej części Gór Pontyjskich, w północnej Turcji. Wpadają do niego dwa duże lewobrzeżne dopływy; prawobrzeżne natomiast są wyłącznie okresowe. Flora dzieli się na dwie strefy, zachodnią, gdzie występują przede wszystkim krzewy, i wschodnią, gdzie dominuje roślinność pustynna i półpustynna. Świat zwierząt Syrii reprezentują jelenie, sarny, dziki i żbiki, lamparty, karakale i szakale złociste. Spotkać tu można też kuraki i ptaki drapieżne, węże i jaszczurki.

3. Kultura i religia

Syryjczycy są niezwykle otwarci na gości odwiedzających ich kraj, dzielą się uśmiechem i gościnnością, pomimo że sami mają trudności z podróżami poza region Bliskiego Wschodu. Będąc przyjezdnym można spodziewać się pytań o życie na Zachodzie i porównań do przedstawianego życia z filmów amerykańskich. Syryjczycy posiadają poczucie humoru, lubią rozmawiać i wymieniać własne poglądy. Panuje przekonanie, że są leniwi, jednak często pracują ponad określone normy, aby utrzymać rodziny, wokół których skupia się ich całe życie.

Syria to kraj, w którym większość mieszkańców wyznaje islam (ponad 90%), a pozostali są chrześcijanami różnych odłamów. Najważniejszymi świętami dla muzułmanów jest Ramadan, święto Eid al-Fitr oraz Eid al-Adha. Syryjczycy są pobożni i poświęcają dużo uwagi zasadom swojej wiary. Cechuje ich tolerancja wobec turystów, jednak należy pamiętać o przestrzeganiu podstawowych zasad – jak skromny, nie wyróżniający i zakrywający ciało ubiór wśród kobiet i mężczyzn. Dodatkowo nie powinno dopytywać się o wyznanie naszego rozmówcy, zanim dobrze go nie poznamy, ponieważ uznawane jest to za niekulturalne.

Od wczesnych lat religia chrześcijańska miała wyznawców na obszarze Syrii, jednak na kartach historii zapisał się Złoty Wiek. Rozpoczął się on na początku VI wieku, kiedy to na obszar Syrii przybyli Arabowie. Utworzyli oni wielkie imperium arabskie, wprowadzając nową religię wśród mieszkańców, a cały obszar był w pełnym rozkwicie kulturowym. Pozostałością po tym okresie jest zachwycający Meczet Umajjadów w Damaszku z relikwiami św. Jana Chrzciciela. Meczet ten to jedna z czterech najważniejszych świątyń wyznawców islamu i punkt pielgrzymek muzułmanów po Mecce, Medynie i Jerozolimie. Zarówno islam, jak i chrześcijaństwo są uznawane w Syrii jako równe.

Wycieczka